စိမ္းလဲ့
ရွမ္းျပည္ေတာင္ပိုင္း
ေညာင္ေရႊေဒသမွာရွိတဲ့ အင္းေလးကန္ဟာ ျမန္မာႏိုင္ငံရွိ ကုန္းတြင္းအိုင္ေတြထဲမွာ ျမစ္ႀကီးနားေဒသရွိ
အင္းေတာ္ႀကီးအိုင္ၿပီးရင္ ဒုတိယအႀကီးဆံုး
ေရခ်ိဳအိုင္ျဖစ္တယ္လို႔ သိရပါတယ္။ ေတာင္ေျမာက္ သြယ္တန္းလ်က္ရိွတဲ့ ေတာင္တန္းျပာႀကီးႏွစ္ခုၾကားမွာရွိတဲ့
အင္းေလးကန္ေရျပင္ရဲ႕ သာယာလွပပံုဟာ ျမင္ရသူအေပါင္းရဲ႕စိတ္ကို ၾကည္ႏူးခ်မ္းေျမ႕ေစပါတယ္။
အင္းေလးကန္အတြင္းမွာ အေျခခ်ေနထိုင္သူေတြကို
အင္းသားလို႔ ေခၚၾကတယ္။ ကမ္း႐ိုးတေလွ်ာက္မွာေတာ့
အင္းသားမ်ားအျပင္ ရွမ္း၊ ပအိုဝ္း၊ ပေလာင္၊ ဓႏု၊ ကယား၊ ေတာင္႐ိုး စတဲ့ တိုင္းရင္းသားေတြပါ
ေနထိုင္ၾကပါတယ္။
အင္းေလးလို႔ ဆိုလိုက္တာနဲ႔ တစ္ႏွစ္တစ္ခါ
ၿခိမ့္ၿခိမ့္သဲက်င္းပေလ့ရွိတဲ့ အင္းေလးေဖာင္ေတာ္ဦး ျမတ္စြာဘုရားပြဲေတာ္၊ ေသးငယ္ရွည္လ်ားတဲ့
ေလွကေလးေတြေပၚမွာ မတ္တပ္ရပ္ကာ ေျခေထာက္တစ္ဖက္တည္းနဲ႔ ကြ်မ္းက်င္စြာ ေလွာ္ခတ္သြားလာေနၾကတ့ဲ
အင္းသားမ်ား၊ ေဈးေန႔ေတြမွာ ေလွကေလးေတြနဲ႔ ေဒသထြက္သီးႏွံမ်ိဳးစံု၊ ကုန္ပစၥည္းေတြ၊ ေဒသထြက္ေငြထည္ပစၥည္းေတြကို
ေရာင္းခ်ေနၾကတဲ့ အင္းသူအင္းသားမ်ားကို မ်က္စိထဲေျပးျမင္မိၾကမယ္ထင္ပါတယ္။ အင္းသူ အင္းသားေတြဟာ ဘာသာတရားကိုလည္း အေလးထား႐ိုေသကိုင္း႐ိႈင္းၾကတဲ့အတြက္
အင္းထဲမွာ ဘုရားေစတီေတြ၊ ဘုန္းႀကီးေက်ာင္းေတြ မ်ားျပားစြာ တည္ထားကိုးကြယ္ ၾကပါတယ္။
အင္းေလးေဖာင္ေတာ္ဦးဘုရား၊ ေရႊအင္းတိမ္ဘုရား၊
အလိုေတာ္ေပါက္ဘုရား၊ ေရွးေဟာင္း႐ုပ္စံုေက်ာင္းတို႔ကေတာ့ အင္းေလးကိုေရာက္သူတိုင္း ဖူးေမွ်ာ္ျဖစ္ၾကတဲ့
တန္ခိုးႀကီးဘုရားေတြပဲျဖစ္ပါတယ္။ ေရထဲမွာတည္ထားတဲ့
ဘုရားေစတီမ်ားကို ခပ္ေဝးေဝး ေလွေပၚကေန လွမ္းဖူးရတာ သပၸာယ္ၾကည္ညိဳစရာေကာင္းလွပါတယ္။
ဘယ္ေနရာ၊ ဘယ္ေဒသမွာမွမရွိတဲ့ ႐ိုးရာ ဓေလ့၊
ယဥ္ေက်းမႈအေမြမ်ားထြန္းကားရာ အင္းေလးကန္ႀကီးဟာ အခုခ်ိန္မွာ အဖက္ဖက္က ယိုယြင္းပ်က္စီးမႈေတြနဲ႔
စိုးရိမ္စရာအေျခအေနကို ေရာက္ရွိေနပါၿပီ။ ၿပီးခဲ့တဲ့
ဧၿပီလထဲမွာ ရာသီဥတုေတြပူျပင္းလြန္းတဲ့အတြက္ ကန္ေရေတြခန္းေျခာက္ၿပီး ကန္ထဲကေနရာအခ်ိဳ႕မွာ
ေလွေတြေတာင္သြားလို႔မရတဲ့ အေျခအေနကိုေရာက္ရွိခဲ့ပါတယ္။ ေမလဆန္းေလာက္မွာ မိုးစတင္ရြာသြန္းခဲ့တာေၾကာင့္ ကန္ထဲကို
ေရျပန္လည္ဝင္ေရာက္ကာ ေရမ်က္ႏွာျပင္ ျပန္လည္ျမင့္တက္ခဲ့တယ္လို႔ သိခဲ့ရတယ္။ ဒီကေန႔ ကမၻာႀကီးပူေႏြးလာၿပီး ရာသီဥတုေတြေဖာက္ျပန္တာ၊
ျမစ္ေခ်ာင္း အင္းအိုင္ေတြ ခန္းေျခာက္သြားရတာေတြဟာ သစ္ေတာေတြျပဳန္းတီးရျခင္းက အဓိကျဖစ္တယ္ဆိုတာ
သဘာဝ ပတ္ဝန္းက်င္ ခ်စ္ျမတ္ႏိုးသူတိုင္း သိၾကမယ္လို႔ ထင္ပါတယ္။ အင္းေလးကန္ပတ္လည္က ေတာင္ကုန္းေတာင္တန္းႀကီးေတြေပၚမွာ
သစ္ပင္သစ္ေတာေတြမရွိေတာ့တဲ့အတြက္ ရာသီဥတုေတြပူျပင္း ေဖာက္ျပန္လာၿပီး မိုးရြာသြန္းတဲ့အခါမွာလည္း မိုးေရေတြဟာ သစ္ပင္သစ္ေတာ မရွိတဲ့ ေတာင္ကုန္းေတြကို ျဖတ္စီးလာရတယ္။
မိုးေရနဲ႔အတူပါလာတဲ့ ႏုန္းအနည္အႏွစ္ေတြက ေခ်ာင္းေတြ၊
ေျမာင္းေတြကိုျဖတ္စီးလာၿပီး ေနာက္ဆံုး အင္းေလးကန္ႀကီးအတြင္းမွာပဲ အနည္အႏွစ္ေတြအျဖစ္
ပို႔ခ်ခဲ့တယ္။ အဲဒီ အနည္အႏွစ္ေတြေၾကာင့္ပဲ
အင္းေလးကန္ေရျပင္ဟာ တျဖည္းျဖည္းတိမ္လာတယ္။ အင္းေလးကန္ ဟိုးအထက္ပိုင္းက သစ္ေတာႀကီးေတြ ျပဳန္းတီးသြားတဲ့အတြက္
ရာသီဥတုေတြလည္း ေဖာက္ျပန္ ပူျပင္းလာၿပီး အင္းေလးကန္ထဲကိုစီးဝင္တဲ့ ေခ်ာင္းေတြ၊ ေျမာင္းေတြထဲမွာ
ေရနည္းပါးလာတယ္။ ဒီလိုအေျခအေနေတြေၾကာင့္ လြန္ခဲ့တဲ့
၂ဝ၁ဝ ခုႏွစ္ကတစ္ခါ မိုးေတြေခါင္ၿပီး အင္းေလးကန္ႀကီးအတြင္းမွာ ကုန္းေျမေတြေပၚလာခဲ့ဖူးတယ္။
အရင္တစ္ေခါက္ အင္းေလးကန္ထဲ သြားေရာက္လည္ပတ္ခဲ့စဥ္ကဆို
မ်က္စိတစ္ဆံုးျမင္ေနရတဲ့ ေရျပင္က်ယ္ႀကီးဟာ ၾကည္လင္စိမ္းလဲ့ေနၿပီး ဟိုးေဝးေဝးကေတာင္တန္းျပာႀကီးေတြဟာ
ကန္ေရျပင္ကိုအနားသတ္ထားသလို ထင္ရတယ္။ ေရကလည္းၾကည္လင္ေနတဲ့အတြက္
ျပာလဲ့ေနတဲ့ ေကာင္းကင္ႀကီးရဲ႕အရိပ္ဟာ ကန္ေရျပင္မွာထင္ဟပ္ေနၿပီး ေရထဲကတိမ္ေတြဟာ စက္ေလွနဲ႔အတူ
တရိပ္ရိပ္ေျပးၿပီး လိုက္ပါေနပါတယ္လို႔ ထင္ရတယ္။ စင္ေရာ္ငွက္ကေလးေတြကလည္း ေလွေနာက္က အတူလိုက္ပါပ်ံသန္းၾကတယ္။
ကန္ထဲမွာ က်က္စားေလ့ရွိတဲ့ ေရၾကက္၊ ေရဘဲ စတဲ့
အင္းထဲမွာ က်က္စားတဲ့ငွက္ေလးေတြ ဟိုဟိုသည္သည္ပ်ံဝဲေနတာ ေတြ႕ရတယ္။ အခုေတာ့ စင္ေရာ္ေတြ၊ ငွက္ကေလးေတြကို မေတြ႕သေလာက္ပဲ။ စင္ေရာ္ငွက္ေလးေတြကိုလည္း အခါတိုင္းလို အုပ္စုလိုက္
မဟုတ္ေတာ့ဘဲ ႏွစ္ေကာင္၊ သံုးေကာင္ေလာက္သာ ပ်ံသန္းေနတာေတြ႕ရတယ္။
အခုတစ္ေခါက္ ကြ်န္မေရာက္ရွိခဲ့တဲ့အင္းေလးကန္ကေတာ့
အရင္ကနဲ႔မတူေတာ့။ ခုခ်ိန္မွာ ကန္ေရျပင္ဟာ တျဖည္းျဖည္းတိမ္ေကာလာသလို
အရင္က ၾကည္လင္ စိမ္းလဲ့ခဲ့တဲ့ကန္ေရျပင္ဟာ အခုေတာ့ ေဗဒါေတြ၊ ခ်ံဳေတြ ဟိုတစ္ကြက္ သည္တစ္ကြက္ေမ်ာပါေနၿပီး
ေရျပင္ဟာ ညစ္ေထးလာေတာ့တယ္။ ဘယ္လိုကေနတျဖည္းျဖည္းမ်ားလာမွန္းမသိတဲ့ေဗဒါေတြကို
မၾကာခဏဆယ္ယူေနေပမယ့္ ပြားႏႈန္းျမန္လွတဲ့အတြက္ ဆယ္ယူလို႔မႏိုင္ေတာ့ဘူးလို႔ ဆိုပါတယ္။ ကန္ထဲက ေနရာအေတာ္မ်ားမ်ားမွာ ေဗဒါခင္းေတြ ေတြ႕ရပါတယ္။
ကန္ထဲကို ေရအဝင္ နည္းလာလို႔ ေရတိမ္လာၿပီး အနည္ေတြ
မ်ားလာတယ္။ အင္းထဲမွာ ေနထိုင္ၾကသူေတြသံုးတဲ့ေရေတြ၊
ခ်ိဳးတဲ့ေရေတြကလည္း ကန္ထဲကိုပဲစီးဆင္းတယ္။ ေရခ်ိဳးတဲ့ေနရာမွာ၊ အဝတ္ေလွ်ာ္တဲ့ေနရာမွာသံုးတဲ့
ဆပ္ျပာရည္၊ ဆပ္ျပာမႈန္႔ေတြထဲမွာလည္း ဓာတုပစၥည္းေတြပါတယ္။ ၿပီးေတာ့ ကြ်န္းေမ်ာေပၚမွာ စိုက္ခင္းစိုက္သူေတြသံုးတဲ့
ဓာတ္ေျမဩဇာေတြ၊ ပိုးသတ္ေဆးေတြကလည္း စိုက္ခင္းကတစ္ဆင့္ အင္းထဲကိုပဲ စီးဆင္း ေပ်ာ္ဝင္ၾကတယ္ေလ။
ဒီဓာတုပစၥည္းေတြ သံုးတာၾကာလာေတာ့ တျဖည္းျဖည္းနဲ႔
ေရျပင္ဟာ ညစ္ညမ္းအဆိပ္သင့္လာတာေပါ့။ အခုလိုကန္ထဲမွာ
ေရနည္းလာတဲ့အခါ ပိုသိသာလာတယ္။ ကြ်န္မက စိုက္ခင္းေတြကို
ဓာတ္ေျမဩဇာေတြ၊ ပိုးသတ္ေဆးေတြမသံုးဖို႔ ပညာေပးတဲ့သူေတြ မရွိဘူးလားလို႔ စက္ေလွေမာင္းတဲ့
ဦးေလးႀကီးကို ေမးေတာ့ ဒီေဆးေတြ သံုးလို႔ မေကာင္းဘူးဆိုတာ
သူတို႔သိေပမယ့္ အဲဒီေဆးေတြသံုးမွ သီးႏွံအထြက္တိုးတာေလ။ သဘာဝေျမဩဇာ (Organic) ကို သံုးတဲ့အခါ သီးႏွံအထြက္ႏႈန္းက်ၿပီး
တစ္ခါတရံ အလုပ္သမားငွားရမ္းခေတာင္မရဘဲ အရင္းေတာင္႐ံႈးတယ္။ ဒါေၾကာင့္ သူတို႔လည္း ဒီေဆးေတြပဲ သံုးေနရတယ္၊ အခုဆို
အင္းေလးေဒသရဲ႕ နာမည္ေက်ာ္ငါးဖိန္း အပါအဝင္၊ ေဒသခံငါးမ်ိဳးရင္းေတြ ရွားပါး မ်ိဳးတံုးကုန္ၿပီေလ၊
ဒီအတြက္အင္းထဲမွာ တီလားဗီးယားငါးေတြကိုပဲ ေမြးျမဴစားသံုးေနရတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။
ဟိုတုန္းက အင္းသားေတြဟာ တံငါလုပ္ငန္းကို
(၆) လ လုပ္ကိုင္ၿပီး၊ က်န္ (၆) လကို စိုက္ခင္းလုပ္ပါတယ္။ အခုေတာ့ ငါးေတြရွားပါးမ်ိဳးတံုးကုန္တဲ့အတြက္ တစ္ႏွစ္ပတ္လံုး
စိုက္ပ်ိဳးေရးလုပ္ငန္းကိုပဲ လုပ္ၾကရေတာ့တယ္။ အရင္ကဆို အင္းထဲကလူေတြဟာ အင္းထဲက ေရကိုပဲ ခ်ိဳးၾကတယ္၊
ေသာက္သံုးၾကတယ္။ အခုေတာ့ ေရက ေသာက္လို႔မရေတာ့ေအာင္
ညစ္ညမ္းေနလို႔ ေသာက္ေရကို ဟိုးကရြာမွာ သီးသန္႔သြားခပ္ရတယ္လို႔ စက္ေလွဦးႀကီးက ကမ္းေပၚကရြာကို
လက္ညႇိဳးညႊန္ျပပါတယ္။ တို႔ အင္းသားေတြက ကန္ႀကီးတိမ္ေကာပ်က္စီးသြားမွာ၊
ေနာင္လာ ေနာက္သားေတြလက္ထက္မွာ ဒီထက္အေျခအေနဆိုးၿပီး ကုန္းေျမျဖစ္သြားမွာကို စိုးရိမ္ပူပန္ေနရတယ္၊
တို႔လည္း ဒီလိုပဲလုပ္ကိုင္စားလာၾကတာ၊ ဘယ္လို
ထိန္းသိမ္းရမလဲမသိဘူးလို႔ဆိုေတာ့ ႐ိုးသားလွတဲ့ သူတို႔ရဲ႕ဘဝကို သနားမိပါတယ္။
အခု
ကြ်န္မေရာက္ရွိခဲ့တဲ့ အင္းေလးကန္ရဲ႕ အေနအထားကိုၾကည့္ၿပီး ကြ်န္မလည္း စိတ္ပူမိပါတယ္။
အင္းေလးကန္ရဲ႕ သာယာလွပမႈ၊ ထူးျခားဆန္းက်ယ္မႈေတြဟာ
ျမန္မာႏိုင္ငံမွာတင္မကဘဲ ကမၻာထိေအာင္ေက်ာ္ၾကားလွတဲ့အတြက္ ျမန္မာႏိုင္ငံကို လာေရာက္လည္ပတ္ၾကတဲ့
ႏိုင္ငံျခားခရီးသြားဧည့္သည္တိုင္း အင္းေလးကန္ကို သြားေရာက္လည္ပတ္ၾကပါတယ္။ အင္းေလးကန္ႀကီး တိမ္ေကာပ်က္စီးသြားခဲ့ရင္ ႏွစ္စဥ္ဝင္ေငြသာမက၊
ယဥ္ေက်းမႈ အေမြအႏွစ္မ်ားလည္း ေပ်ာက္ဆံုးသြားရေတာ့မွာပါ။ ရွမ္းျပည္နယ္တင္သာမကဘဲ ျမန္မာႏိုင္ငံအႏွံ႔အျပားကိုပါ
တင္ပို႔ေရာင္းခ်ေနရတဲ့ ကြ်န္းေမ်ာစိုက္ခင္းေတြေပၚက သီးႏွံေတြ၊ အင္းသီးလို႔ ေခၚတ့ဲ နာမည္ေက်ာ္ အင္းခရမ္းခ်ဥ္သီးေတြ၊ ကန္ေရျပင္က်ယ္ႀကီးထဲမွာ
ေလွကေလးေတြကို ေျခတစ္ဖက္တည္းနဲ႔ ကြ်မ္းက်င္စြာ ေလွာ္ခတ္သြားလာေနၾကတဲ့ အင္းသူ၊ အင္းသားေတြရဲ႕ဘဝေတြပါ
ေပ်ာက္ကြယ္သြားရေတာ့မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕သဘာဝအလွ
အင္းေလးကန္ႀကီးမပ်က္စီး၊ မေပ်ာက္ကြယ္သြားေအာင္ အင္းသားေတြမွာသာမဟုတ္ ကြ်န္မတို႔ျမန္မာတစ္မ်ိဳးသားလံုးမွာ
တာဝန္ရွိပါတယ္လို႔ ကြ်န္မထင္ျမင္မိပါတယ္။ အင္းေလးကန္ႀကီး
အၿမဲသာယာစိမ္းလန္းေစဖို႔ ဘက္ေပါင္းစံုကေန ဝိုင္းဝန္း ထိန္းသိမ္းၾကရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ အခုအခါမွာ
အင္းေလးကန္ကို ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ လူသားနဲ႔ ဇီဝအဝန္းနယ္ေျမအျဖစ္ သတ္မွတ္လိုက္ၿပီလို႔
သိရပါတယ္။ ဇြန္လ (၈) ရက္ေန႔က ျပင္သစ္ႏိုင္ငံ
ပါရီၿမိဳ႕မွာ က်င္းပတဲ့ လူသားႏွင့္ ဇီဝ အဝန္းနယ္ေျမ
အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာပူးေပါင္း ေဆာင္ရြက္မႈ ေကာ္မတီရဲ႕ ၂၇ ႀကိမ္ေျမာက္အစည္းအေဝးမွာ ႏိုင္ငံေပါင္း (၁၉) ႏိုင္ငံမွ
(၂၆) ေနရာအနက္ အင္းေလးကန္အပါအဝင္ ေနရာ (၂ဝ) ကို အသိအမွတ္ျပဳ လက္ခံလိုက္တယ္လို သိရတယ္။
ဒီ့အတြက္ အင္းေလးကန္ ေရရွည္တည္တံ့ေရး အတြက္ ရံပံုေငြ၊ နည္းပညာက႑တို႔မွာ ႏိုင္ငံတကာ အကူအညီနဲ႔
ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ႏိုင္ပါေတာ့မယ္။
ေ
ဒါေၾကာင့္ သာယာလွပေသာ၊ ထူးျခားဆန္းက်ယ္ ေသာ၊
ယဥ္ေက်းမႈအေမြအႏွစ္မ်ားကိန္းေအာင္းရာ အင္းေလးကန္ႀကီး ထာဝရတည္တံ့ေနႏိုင္ပါေစ၊ အင္းသားတို႔ရဲ႕ဘဝ
သာယာေအးခ်မ္းပါေစ၊ ဒီေနရာမွာ အလြန္ သာယာၿပီး ၾကည္လင္စိမ္းလဲ့ေနတဲ့ကန္ေရျပင္ႀကီး ရွိခဲ့ဖူးတယ္ဆိုတာကို
လူႀကီးေတြက ကေလးေတြကို အိပ္ယာဝင္ပံုျပင္လိုေျပာရတဲ့အျဖစ္မ်ိဳးကို မေရာက္ပါေစနဲ႔၊ အင္းေလးကန္ႀကီး
ေရရွည္တည္တံ့ေအာင္ အားလံုး ဝိုင္း ဝန္းထိန္းသိမ္းႏိုင္ၾကပါေစလို႔ အင္းေလးကန္အတြင္းက
တန္ခိုးႀကီးမား၊ သပၸာယ္တင့္တယ္လွေသာ အင္းေလး ေဖာင္ေတာ္ဦး ျမတ္စြာဘုရားကို ဖူးေျမာ္ရင္း
ဆုေတာင္းလိုက္ရပါတယ္။
